Στολισμός για κόλυβα, έννοιες ασυμβίβαστες;
Το άκουσμα μιας φράσης, όπως «υλικά για στολισμό» και «στολισμός δίσκου για κόλυβα» μας προκαλεί, σε πρώτη ανάγνωση, έκπληξη. Είναι ο θάνατος και ο στολισμός έννοιες συμβατές; Πόσο μπορεί να καταπραΰνει τον πόνο για μια ανθρώπινη απώλεια ο στολισμός ενός δίσκου με κόλυβα; «Πολύ» είναι η απάντηση, όσο κι αν σας εκπλήσσει. Η ενασχόληση με φαινομενικά ανούσια πράγματα, όπως το να βρεις τα υλικά για το στολισμό ενός δίσκου με κόλυβα είναι σωτήρια. Δεν είναι τυχαίο που σε κάθε ανθρώπινη απώλεια οι άνθρωποι ασχολούνται με πράγματα που μοιάζουν, αλλά δεν είναι υποχρεωτικά, επουσιώδη. Η φροντισμένη ενδυμασία του εκλιπόντος ή τα φρέσκα λουλούδια στους τάφους δε δηλώνουν οπωσδήποτε τη ματαιότητα των ζωντανών. Φανερώνουν αφενός τη φροντίδα για έναν αγαπημένο άνθρωπο που αποχαιρετούμε με αγάπη και αφετέρου τη δική μας ανάγκη. Όσο και αν η ανθρώπινη απώλεια είναι επώδυνη, ο τελευταίος αποχαιρετισμός δεν πρέπει να είναι σκοτεινός. Δεν είναι τυχαίο ότι για την εξόδιο ακολουθία, στα μνημόσυνα αλλά και σε κάθε ψυχοσάββατο προσφέρονται κόλυβα και υπάρχει στολισμός. Ο καθένας έχει μια συνταγή που ακολουθεί πιστά κάθε και δεν την αλλάζει.
Η θεολογική διάσταση των ταφικών «στολισμών»
Υπάρχει και δεύτερος λόγος για τον οποίο είναι αποδεκτός ο στολισμός του δίσκου με τα κόλυβα στις κηδείες και σε κάθε ψυχοσάββατο. Πρόκειται για ένα επιχείρημα θεολογικό. Για τους Χριστιανούς ο θάνατος δεν είναι μόνο πένθος για τους ζωντανούς. Είναι ταυτόχρονα το συμβολικό ξεκίνημα της αιώνιας ζωής. Τα υλικά που χρησιμοποιούμε για το στολισμό στα κόλυβα είναι τα ίδια από τα οποία φτιάχνεται το θρησκευτικό αυτό γλυκό. Βάση του «ηδύσματος» είναι το βρασμένο σιτάρι, ο «εφθός σίτος» ή «εψιτός σίτος» και η ζάχαρη. Όμως αν παρατηρήσουμε το περιεχόμενο ενός δίσκου με κόλυβα το ψυχοσάββατο, θα διαπιστώσουμε ότι ο στολισμός είναι επίσης βρώσιμος. Ο στολισμός «σκηνοθετείται» από τα ίδια τους τα υλικά. Καβουρντισμένο αλεύρι, σταφίδες, σουσάμι, ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα κουκουνάρι, φουντούκια), καλαμπόκι, σπόροι ροδιού, κανέλλα, κύμινο, μαϊντανός. Σχεδόν όλα είναι ταυτόχρονα βρώσιμα και διακοσμητικά στοιχεία με συμβολικό χαρακτήρα. Ο στολισμός του δίσκου με τα κόλυβα διακοσμεί αλλά κυρίως δίνει πλούσιο συμβολισμό σε ένα γλύκισμα που «συνοψίζει» τη ζωή και το θάνατο. Στη βάση υπάρχει το σιτάρι, ο σπόρος που, για να αναστηθεί το φυτό, πρέπει εκείνος να σαπίσει και να πεθάνει. Πάνω από το σπόρο επικρατεί το λευκό από τη ζάχαρη και το αλεύρι, που συμβολίζουν το αναστάσιμο φως. Τα χρώματα από τους καρπούς και τα αρτύματα, τις χαρές της ζωής, που ο νεκρός εγκαταλείπει για μια άλλη ζωή, ανώτερη.
Μοντέρνος στολισμός στα κόλυβα
Στις μέρες μας, τουλάχιστον στις πόλεις, τα κόλλυβα συνήθως ετοιμάζονται από το Γραφείο που αναλαμβάνει την τελετή της κηδείας. Και, όπως είναι φυσικό, στα κόλλυβα που παρασκευάζονται μαζικά τα υλικά για στολισμό δεν είναι το ίδιο προσεγμένα. Ο στολισμός ενός δίσκου, είτε για κάποιο ψυχοσάββατο είτε για κηδείες και μνημόσυνα γίνεται με ζάχαρη και έτοιμα στοιχεία. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τον στολισμό είναι ζαχαρόπαστα και ζαχαρωτά σε ποικίλα σχήματα. Τα έτοιμα κόλλυβα δεν είναι, βέβαια, υποχρεωτικά μια κακή επιλογή. Ωστόσο, η παρασκευή αυτού του θρησκευτικού γλυκού και ο χειροποίητος στολισμός του δίσκου έχει ξεχωριστή αξία, ιδιαίτερα κάθε ψυχοσάββατο. Υπηρετεί τον χριστιανικό συμβολισμό, και παράλληλα ανακουφίζει τη θλίψη και τον πόνο της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου.
