Η ύπαρξη και η καλλιέργεια της ελιάς στην Ελλάδα χάνονται στο χρόνο. Είναι πιθανόν να καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα, αφού χρησιμοποιείται στη διατροφή των Ελλήνων από την Προκεραμική εποχή. Μάλιστα, έχουν βρεθεί υπολείμματα κατεργασίας άγριας ελιάς στο Σουφλί.
Τις πρώτες ενδείξεις καλλιέργειας της ελιάς τις έχουμε το 3500 π.Χ. στην Παλαιστίνη, που χρησιμοποιούσαν ταυτόχρονα τον καρπό της άγριας ελιάς με αυτόν της ήμερης. Από την αρχή που ο άνθρωπος στην Ελλάδα χρησιμοποιεί την γραφή έχουμε αναφορές στο λάδι. Επαναστατική για την παραγωγή του λαδιού από τον 4ο αιώνα π.Χ. θεωρείται η εισαγωγή του περιστροφικού μύλου.
Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο
Η σημασία της καλλιέργειας της ελιάς είναι πολύ μεγάλη, ειδικά για τα νησιά, γιατί η ελιά μπορεί να φυτευτεί σε εδάφη που δεν είναι κατάλληλα για τα δημητριακά. Έτσι τα καλλιεργήσιμα εδάφη των νησιών που είναι πολύ λίγα μπόρεσαν να αυξηθούν σε σημείο που η ελιά να είναι πιο σημαντικό φυτό σε παραγωγή από τα δημητριακά. Το αποτέλεσμα ήταν η αύξηση πληθυσμού των νησιών, η βελτίωση της διατροφής καθώς και η δημιουργία προϊόντων για εμπόριο.
Οι τεχνικές καλλιέργειας της ελιάς και της παραγωγής του λαδιού διαμορφώθηκαν στη ελληνιστική εποχή και διατηρήθηκαν οι ίδιες στον ελληνικό χώρο μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Έτσι, από τότε διαμορφώθηκε ο ξύλινος κοχλίας για έκθλιψη και το περιστρεφόμενο οριζόντιο “βόλι” για σύνθλιψη της ελιάς.
Η σημασία ειδικά του λαδιού στην ανάπτυξη του εμπορίου και στον πλούτο των αρχαίων ελληνικών πόλεων είναι τεράστια. Εξίσου σημαντική είναι η χρήση του λαδιού και ο συμβολισμός του στην θρησκεία. Με την έλευση του χριστιανισμού παίρνει ξεχωριστή θέση, από την βάπτιση, λάδι στη κολυμπήθρα, μέχρι την ταφή, λάδι στο φέρετρο κατά την ταφή. Η δύναμη του λαδιού δεν είναι μόνον βιολογική αλλά και μεταφυσική.
Τη διαμόρφωση του ελληνικού τοπίου με τις γιγάντιες ελιές την βοήθησαν οι Βενετοί και μετά οι Γάλλοι. Αυτό που ενδιέφερε και τους δύο δεν ήταν απλά η διατροφή των κατοίκων αλλά η εμπορευματοποίηση του λαδιού. Το αποτέλεσμα είναι οι τεράστιοι ελαιώνες στα Ιόνια νησιά και την Κρήτη. Η καλλιέργεια της ελιάς προωθήθηκε πολύ από τους βενετούς στις βενετοκρατούμενες περιοχές στην τελευταία περίοδο της βενετοκρατίας στον 17ο αιώνα. Αλλά οι συγκρούσεις στους βενετοτουρκικούς πολέμους επιφέρουν καταστροφές ακόμα και στις ελιές. Έτσι έχουμε και την ολική καταστροφή του μεγάλου ελαιώνα της Πάρου.
Η καλλιέργεια της ελιάς στις Κυκλάδες αλλά και στην Άνδρο, συγκριτικά με άλλα ελλαδικά μέρη, έμεινε ασήμαντη παρά όλες τις προσπάθειες αύξησης της καλλιέργειας μετά την Επανάσταση. Την εποχή που ακόμα οι καλλιέργειες μπορούν να θεωρηθούν παραδοσιακές, τον Μεσοπόλεμο, ο ετήσιος μέσος όρος παραγωγής ελαιόλαδου στην Ελλάδα ήταν 112.000 τόνοι ενώ για τις Κυκλάδες η αντίστοιχη παραγωγή 1.000 τόνοι. Επίσης, ο ετήσιος μέσος όρος για βρώσιμες ελιές για την Ελλάδα ήταν 35.600 τόνοι ενώ για τις Κυκλάδες μόνον 250 τόνοι.
Γιατί πρέπει να τρώμε ελιές
Είναι ένα ακαταμάχητο τρόφιμο και υγιεινό. Γιατί πρέπει να καταναλώνουμε σχεδόν καθημερινά ελιές;
- Ρυθμίζουν τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης
- Μειώνουν την υψηλή αρτηριακή πίεση
- Αποτελούν μια πλούσια πηγή ινών και είναι μια καταπληκτική εναλλακτική λύση σε κάποιο ενδιάμεσο γεύμα αντί κάποιου λαχανικού ή φρούτου
- Έχουν άφθονη βιταμίνη Ε
- Έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες
- Μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο για ορισμένες ασθένειες όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, τους καλοήθης και κακοήθεις όγκους, και τους κιρσούς
- Συμβάλουν στην πρόληψη της πήξης του αίματος που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παθήσεις
- Προστατεύουν τις μεμβράνες των κυττάρων από ασθένειες όπως ο καρκίνος
- Συμβάλουν εξαιρετικά κατά της αναιμίας
- Αυξάνουν τη γονιμότητα και τη βελτιώνουν συνολικά το αναπαραγωγικό σύστημα
- Έχουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος
- Είναι ένα εξαιρετικό αφροδισιακό
- Είναι πλούσιο σε μέταλλα όπως το νάτριο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος, το φώσφορο και το ιώδιο
- Παρέχουν στο σώμα σας όλα τα αναγκαία αμινοξέα και βιταμίνες
- Περιέχουν το ελαϊκό οξύ, το οποίο είναι εξαιρετικό για την υγεία της καρδιάς σας
- Περιέχουν πολυφαινόλες, μια φυσική χημική ένωση η οποία μειώνει το στρες στον εγκέφαλο, και αν καταναλώνεται τακτικά μπορεί να αυξήσει τη μνήμη σας έως και 25%
- Ένα μικρό φλιτζάνι ελιές περιέχουν 4.4 mg σιδήρου
Διατροφή: 10 ελιές πριν από το γεύμα μπορεί να μειώσει την όρεξή σας κατά 20%, λόγω των λιπαρών οξέων που περιέχουν, επιβραδύνουν την πέψη και στέλνουν σήματα κορεσμού στον εγκέφαλο σας. Βοηθούν επίσης το σώμα σας στην παραγωγή της αδιπονεκτίνης, μια χημική ένωση που μειώνει τα λίπη μέχρι και 5 ώρες μετά την κατανάλωση.
