Σταφύλι: ιδιότητες, ποικιλίες και ο τρύγος

Καλωσορίζουμε τον Σεπτέμβρη με τον ερχομό του οποίου ξεκινάει και ο τρύγος. Και ενώ όλο το καλοκαίρι απολαμβάναμε διάφορες ποικιλίες σταφυλιών, τον πρώτο μήνα του Φθινοπώρου ήρθε η ώρα να τα τρυγήσουμε! Λευκό, κοκκινωπό ή μαύρο, με κουκούτσι ή χωρίς, το σταφύλι κυριαρχεί στα φρούτα της εποχής μιας και είναι πεντανόστιμο και με πολύ ευεργετικές ιδιότητες. Πάμε λοιπόν να μάθουμε περισσότερα για το σταφύλι!

Το σταφύλι αποκαλείται ‘ευτυχές δημιούργημα της φύσης’. Είναι τροφή πλούσια σε κάλιο και βιταμίνες Α, Β και C, ενώ η φλούδα τους περιέχει το πολύτιμο φυτικό συστατικό ρεσβερατρόλη.

Επίσης, περιέχουν, φλαβονοειδή, γνωστά και ως βιταμίνη Ρ, τα οποία εκτός από καρδειοπροστατευτική δράση, χρησιμοποιούνται και στη θεραπεία διαφόρων λοιμώξεων. Επίσης περιέχουν κουερσιτίνη η οποία προστατεύει τον οργανισμό από καρδιαγγειακές παθήσεις και από καρκίνο.

Tο σταφύλι ενισχύει επίσης τα επίπεδα οιστρογόνων, μάχεται τα μικρόβια, αυξάνει την απορρόφηση ψευδαργύρου, με αποτέλεσμα τη γρηγορότερη επούλωση των πληγών, την καλύτερη γεύση και όσφρηση, πέψη, σεξουαλική ικανότητα, πρόληψη της αρτηριακής υπέρτασης και αναστολή υπερτροφίας του προστάτη.

Έχει επίσης αντιφλεγμονώδη, αντιαλλεργική και αντιελκωτική δράση.

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες σταφυλιών, άλλες προορίζονται για βρώση και μαγειρική ή ζαχαροπλαστική επεξεργασία και άλλες για την παραγωγή οίνου. Ακόμη, υπάρχει διαφοροποίηση ανάλογα με το χρώμα τους (άσπρα, κόκκινα, μαύρα) και με το αν ή όχι περιέχουν κουκούτσια. Πέρα όμως από την παραγωγή οίνου και την άμεση κατανάλωση, πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το εκχύλισμα από σπόρους των σταφυλιών και για ιατρικούς σκοπούς ακόμα και στον τομέα της αισθητικής.

Ο τρύγος σταφυλιών

Ο τρύγος είναι η τελευταία φάση της δραστηριότητας της αμπελοκομίας και αφορά το μάζεμα των σταφυλιών. Αυτή την εποχή σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, υπάρχουν τοπικές γιορτές που γιορτάζεται ο τρύγος και η παραγωγή του σταφυλιού.

Τα σταφύλια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή διάφορων γλυκισμάτων, όπως γλυκό του κουταλιού, μαρμελάδα ή κομπόστα. Διατηρούνται έτσι τα θρεπτικά συστατικά και ο καρπός για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και ικανοποιείται η ανάγκη για γλυκό χωρίς να φορτώνουμε τον οργανισμό μας με λιπαρά.

Οι σταφίδες, με πιο γνωστές αυτές της Κορίνθου, έχουν την ίδια θρεπτική αξία με τα σταφύλια, και μάλιστα συμπυκνωμένη, και αποτελούν άριστο σνακ είτε μόνες επίσης είτε ακόμα καλύτερα αναμεμιγμένες με ξηρούς καρπούς. Χρησιμοποιούνται τόσο στη μαγειρική, αναμεμιγμένες με ρύζι ή σε γεμίσεις, όσο και σε αρτοπαρασκευάσματα με πιο γνωστό το σταφιδόψωμο.

Τα αμπελόφυλλα έχουν λιγοστές θερμίδες και είναι πολύ πλούσια σε φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά συστατικά. Επίσης, περιέχουν υψηλή ποσότητα βιταμίνης Α και Κ, ασβέστιο και μαγνήσιο. Το πιο γνωστό παρασκεύασμα με αμπελόφυλλα είναι τα ντολμαδάκια. Τα αμπελόφυλλα επίσης, μπορούν να καταναλωθούν και σκέτα ως σαλάτα ή να αποτελέσουν περίβλημα για το μαγείρεμα ψαριών ή πουλερικών.

Διαβάστε εδώ αναλυτικά όλα τα μυστικά για να συντηρήσετε σωστά τα αμπελόφυλλα σε βάζα και στην κατάψυξη.

Το τελικό και πιο γνωστό από τα προϊόντα του τρύγου είναι το κρασί, που προέρχεται από τα ώριμα σταφύλια μετά από ζύμωση. Η μέτρια κατανάλωση του κρασιού, δρα προστατευτικά ενάντια στις ελεύθερες ρίζες, βοηθάει στη ρύθμιση της χοληστερόλης και στην καρδιαγγειακή λειτουργία.

Ο μούστος είναι ουσιαστικά ο χυμός που προέρχεται από λιωμένα σταφύλια. Χρησιμοποιείται αυτούσιος για τα μουστοκούλουρα, και τη μουσταλευριά και είναι ένα ακόμη γλύκισμα που προέρχεται από τον μούστο.

Το πετιμέζι ή αλλιώς σταφυλόμελο, προέρχεται από το μούστο και είναι πολύ πλούσιο σε κάλιο, σίδηρο, μαγνήσιο, μαγγάνιο και βιταμίνη Β6. Χρησιμοποιείται σαν φυσικό γλυκαντικό αντί της ζάχαρης σε γλυκίσματα ή αυτούσιο μέσα στο γιαούρτι.

Το ξίδι προέρχεται από ξινισμένο κρασί. Χρησιμοποιείται σε σαλάτες, dressing ή μαρινάδες για να μαλακώσει το κρέας. Έχει ελάχιστες θερμίδες, προκαλεί κορεσμό όταν προστίθεται σε σαλάτες, ρυθμίζει το γλυκαιμικό φορτίο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αντικατάσταση του αλατιού από υπερτασικούς. Έχει μεγάλη διάρκεια ζωής και διατηρείται εκτός ψυγείου. Το βαλσάμικο ξύδι προέρχεται από μούστο αντί για κρασί, για αυτό είναι πιο συμπυκνωμένο και πιο αρωματικό.

Το τσίπουρο είναι ένα ελληνικό οινοπνευματώδες ποτό, το οποίο ξεκίνησε την πορεία του πριν από επτά περίπου αιώνες στα μοναστήρια του Αγίου Όρους. Παρασκευάζεται με την απόσταξη των υπολειμμάτων των σταφυλιών μένουν μετά το πάτημα και την εξαγωγή του μούστου και την παραγωγή του κρασιού.

Το σταφύλι είναι γνωστό ως καρπός από την αρχαιότητα και αναφέρεται για πρώτη φορά στη Βίβλο. Είναι το αγαπημένο φρούτο των Ελλήνων από τα αρχαία χρόνια και αναφέρεται στον Όμηρο. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο θεός Διόνυσος το έφερε από την Ασία και κατέκτησε σπουδαία θέση στην ζωή της αρχαίας Ελλάδας, που τόσο ο Διόνυσος όσο και οι περίφημες τελετές του συνδέθηκαν αποκλειστικά με το σταφύλι και ένα από τα προϊόντα του, το κρασί. Δεν είναι έτσι τυχαίο ότι ο Διόνυσος παντού απεικονίζεται με ένα τσαμπί σταφύλι, πίνοντας κρασί. Έκτοτε, το αμπέλι το σταφύλι και ο τρύγος αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής λαϊκής παράδοσης.

Αφού μάθατε για τη διατροφική αξία του σταφυλιού, φτιάξτε αυτή τη φανταστική σαλάτα.