Ταξίδι στη γεύση και στη γαστρονομία της Αστυπάλαιας

Το σχήμα της στον χάρτη θυμίζει πεταλούδα για αυτό και την αποκαλούνε “πεταλούδα του Αιγαίου”!

Η Αστυπάλαια είναι ένα νησί που σε κερδίζει με την άγρια ομορφιά της και σε αφήνει άφωνο μόλις αντικρίσεις τη μοναδική χώρα με το κάστρο και τους ανεμόμυλους, στην πλαγιά που ενώνει τη χώρα με τον πέρα γιαλό.

Ένα νησί σαν κινηματογραφικό σκηνικό που δε σταματάς να φωτογραφίζεις κάθε γωνιά του. Σε κάθε σοκάκι βλέπεις τα αρχιτεκτονικά σημάδια που άφησαν οι λαοί που κατέκτησαν κατά καιρούς το νησί. Όλα μαζί όμως συνθέτουν αυτό το μοναδικό σκηνικό της αυθεντικής κι ανέγγιχτης Αστυπάλαιας.

Οι Αστυπαλίτες είναι έξω καρδιά,  φιλόξενοι, ζεστοί, δοτικοί, που σε καλοχαιρετούν σε κάθε σου βήμα. Όταν περπατάς στα στενά σοκάκια της χώρας και οι ντόπιες σε δουν να περνάς από τις ανοιχτές πόρτες των σπιτιών τους, σε καλημερίζουν και σου πιάνουν τη συζήτηση.

Δεν έχω λόγια για αυτό το νησί. Μου έχει κλέψει την καρδιά και έχω εικόνες στα μάτια μου κάθε φορά που νοερά σκέφτομαι την Αστυπάλαια.

Επίσης, δεν έχω λόγια για την κουζίνα της Αστυπάλαιας μιας και είναι πολύ ιδιαίτερη. Στην αστυπαλίτικη κουζίνα, τα υλικά που ξεχώρισα και πρέπει οπωσδήποτε να τα αναζητήσετε κι εσείς, είναι το θυμαρίσιο πυκνό και αρωματικό μέλι, η τζαφορά-το άγριο σαφράν που φύεται σε απόκρημνες βουνοκορφές και η ποιότητα του είναι μοναδική, η χλωρή μυζήθρα (φρέσκο ανθότυρο που τρώγεται σκέτο ή σαν γέμιση σε γλυκιές και αλμυρές συνταγές) και το αλάτι από τα βράχια της Αστυπάλαιας που έχει μοναδική νοστιμιά.

Ένα νησί που αγαπάει να ζυμώνει γλυκιές και αλμυρές ζύμες. Να δοκιμάσετε οπωσδήποτε τις Αστυπαλίτικες τυρόπιτες, γλυκές και αλμυρές, με τραγανό φύλλο γεμάτο φουσκαλίτσες. Η Μαρούλα Κουσουλίνη από το εστιατόριο “Αγονη Γραμμή” δίπλα στους Μύλους, φτιάχνει φανταστικές τυρόπιτες. Και ο Νικόλας Σταυλάς στο ζαχαροπλαστείο γλυκιά Αστυπαλιά φτιάχνει τις ωραιότερες γλυκές τυρόπιτες.

Μακαρούνες και λαζανάκια, κιτρινοκούλουρα και λαμπρόπιτες, παξιμαδάκια και γαλατοκούλουρα και ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Τα ζυμωτά που δοκίμασα στην Αστυπάλαια δεν τα ξεχνώ. Τα κιτρινοκούλουρα της! Αχ αυτά τα κιτρινοκούλουρα, τραγανά, αφράτα και κατακίτρινα από τη τζαφορά, με το έντονο άρωμά της και το κατακόκκινο της χρώμα. Η επίγευση είναι του φρέσκου τυριού της χλωρής η οποία ζυμώνεται μέσα στη ζύμη. Τα Αστυπαλίτικα κιτρινοκούλουρα ζυμώνονται με φρέσκο βούτυρο, μυζήθρα, χλωρή, ζαφορά (σαφράν), φρέσκο γάλα, πιπέρι, αλάτι, μαγιά, λίγο μπέικιν, σόδα υγρή (παλιά έβαζαν κατασταλαή ή θολόσταχτο, αυγά και αλεύρι.

Τη τζαφορά τη δουλεύουν οι Αστυπαλίτες στην ντόπια κουζίνα σε πολλές συνταγές γλυκιές και αλμυρές.

Παξιμαδάκια, μικρές μπουκιές κατακίτρινες, λαμπρόπιτες, πασχαλινές τυρόπιτες με ζύμη μαγιάς και γέμιση χλωρή μυζήθρα και τζαφορά, μέσα στη ζύμη των ζυμαρικών τους κλπ.

Όταν πρωτάκουσα για τα λαζάνια Αστυπάλαιας άλλο περίμενα και άλλο αντίκρισα. Μικρά ζυμαρικά σε σχήμα καραμέλας, γεμιστά με χλωρή μυζήθρα και τζαφορά. Κατακίτρινη η γέμιση με γεύση μοναδική τα λαζάνια περιχυμένα με ντόπιο ζεστό βούτυρο και ξερή μυζήθρα τριμμένη.

Ταραχτές μακαρούνες με μυζήθρα και βούτυρο, ενίοτε με λίγη τζαφορά και μπόλικο πιπέρι και τυρί τριμμένο. Νομίζω ότι η γεύση τους είναι πολύ ανώτερη από το cacio e peppe.

Οι Αστυπαλίτικες μακαρούνες είναι ζυμαρικά στρογγυλά μακριά που πλάθονται στο χέρι κι αφού βράσουν μπαίνουν στο τηγάνι με λίγο αιγοπρόβειο ντόπιο βούτυρο και μπόλικο τριμμένο ξερό ανθότυρο και πιπέρι.

Ήταν καλοκαίρι όταν μου έφεραν μια σαλάτα που πρώτη φορά δοκίμασα. Την είπαν “Μύτες“. Ήταν βλαστάρια οι καταπράσινες μύτες της γλυκοπατάτας. Βρασμένα σε σαλάτα με λάδι, λεμόνι και ντόπιο αλάτι. Αν τύχει και βρεθείτε καλοκαίρι αναζητήστε τα. Είναι το κάτι άλλο.

Μου σέρβιραν “Τρεμούλα” (κυδώνι ζελέ που σερβίρεται κομμένο σε μικρά καρέ σαν κέρασμα) με όλα τα αρώματα του κυδωνιού να σκάνε στο στόμα. Το χρώμα του ρόδινο και βυσσινί μαζί.

Η Αστυπαλίτικη κουζίνα έχει πληθώρα παντρεμένων συνταγών. Κι αυτό από την ανάγκη να δημιουργηθεί εκ νέου φαγητό για τις πολυμελείς οικογένειες στα δύσκολα χρόνια. Συνταγές όμως που σήμερα αποδεικνύονται σοφές διατροφικά μιας και οι συνδυασμός των υλικών αποφέρουν πρωτεϊνικές συνταγές, υψηλής διατροφικής αξίας με όσπρια και δημητριακά.

Τα “Ραντιστά ή Φακές αραντιστές” είναι μια από αυτές τις συνταγές. Κάτι σαν το φακόρυζο αλλά με ένα απλό αυτοσχέδιο ζυμαρικό σαν ψιλό κριθαράκι.

Το “ρεβυθόριζο“ αγαπημένη αστυπαλίτικη συνταγή παντρευόταν πάντα την επόμενη ημέρα σαν ένα νέο φαγητό με τα λίγα ρεβύθια που είχαν περισσέψει.

“Μελιτζανοπίλαφο” με ντομάτα καλοκαιρινή συνταγή με λίγα υλικά μια από τις αγαπημένες συνταγές του Νοτίου Αιγαίου, μελιτζάνα ντομάτα δυόσμος και βασιλικός φτιάχνουν μια κορυφαία υγιεινή και πεντανόστιμη συνταγή.

“Ταραχτές“, άλλη μια συνταγή με ντόπιο ζυμαρικό τις μακαρούνες. Αφού πλαστούν οι μακαρούνες, βράζονται στο αλατισμένο νερό και μετά ανακατεύονται με λιωμένη χλωρή μυζήθρα και νερό από τα μακαρόνια, προσθέτουμε αλάτι και πιπέρι και όλο αυτό μας δίνει μια κρεμώδη τυρένια μακαρονάδα.

Τα “Πουγκιά Αστυπάλαιας“, αλμυρά ή γλυκά, μην τα χάσετε για κανένα λόγο. Τα αλμυρά γεμιστά με Αστυπαλίτικη κοπανιστή και δυόσμο, τηγανίζονται μέχρι να τραγανίσει το φύλλο και σερβίρονται με μέλι ή ψήνονται στο φούρνο. Τα γλυκιά πουγκιά Αστυπάλαιας, γεμίζονται με χλωρή μυζήθρα ζάχαρη κανέλα και τηγανίζονται μέχρι να ροδίσουν.

Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τραγανά “ξεροτήγανα” με μπόλικο Αστυπαλίτικο θυμαρίσιο μέλι καθώς και λουκουμάδες με μέλι.

Παστέλια με θυμαρίσιο μέλι, γάλατοκούλουρα που βουτούν στον καφέ, Λαμπροκούλουρα με κρασί και ο κατάλογος δεν έχει τέλος.

Επίσης, οι “Λαμπρόπιτες” οι πασχαλινές τους τυρόπιτες, είναι πολύ ιδιαίτερες. Ζύμη με αλεύρι, φρέσκο βούτυρο, γάλα, ζάχαρη, αλάτι, μπέικιν (γίνεται σαν μπριζε ζύμη) και γέμιση από χλωρή, αυγά, τζαφορά, πιπέρι, μοσχοκάρυδο και λίγο κανέλα. Το σχήμα τους είναι τριγωνικό και η λαμπρόπιτα είναι ανοιχτή από πάνω σαν την κυπριακή φλαούνα. Από πάνω έχει άλειμμα αυγού και μετά πασπαλίζεται με μαύρο σουσάμι. Το φυλλαράκι ανοίγεται στρογγυλό και διπλώνεται τσιμπώντας τις άκρες σε τρίγωνο, αφήνοντας ακάλυπτη τη γέμιση στο κέντρο. Δοκιμάστε επίσης οπωσδήποτε, παξιμάδι Αστυπάλαιας με γλυκάνισο.

Δεν θα σας πω βέβαια για τα άφθονα θαλασσινά, ψάρια, χταπόδια, αστακούς και καλαμάρια που θα γευτείτε στο νησί και μαγειρεύονται με όλους τους τρόπους.

Περισσότερες φωτογραφίες από το ταξίδι μου στην Αστυπάλαια, θα δείτε εδώ.

Καλοκαίρι στις Κυκλάδες. Ταξίδι στη γεύση κάθε νησιού με συνταγές βασισμένες στα τοπικά προϊόντα κάθε νησιού.