Η κρητική διατροφή ή κρητική δίαιτα, είναι πολύτιμο αγαθό και εξασφαλίζει μακροβιότητα και υγεία. Μέσα από έρευνα και μελέτες που έγιναν σε 7 χώρες πριν από πολλές δεκαετίες. Η μακροβιότητα η καλή υγεία η δραστηριότητα των Κρητών που φτάνει μέχρι τα βαθιά τους γεράματα, αποδόθηκε στην σωστή διατροφή των Κρητών. Με τα χρόνια αυτή αλλοιώθηκε από τις νεότερες γενιές, κυρίως στα αστικά κέντρα της Κρήτης. Όμως ευτυχώς παραδοσιακά στις επαρχίες του νησιού, ακόμα και σήμερα, τρέφονται με την παραδοσιακή κρητική κουζίνα και απολαμβάνουν τα οφέλη της.
Το ζήσαμε πρόσφατα, κατά την διάρκεια της επίσκεψης της ομάδας του περιοδικού Ελληνική Κουζίνα, στην ορεινή Κρήτη. Χόρτα, βότανα, ελαιόλαδο, όσπρια, λαχανικά, ρίζες, γαλακτοκομικά, δημητριακά ήταν στο επίκεντρο των γυρισμάτων μας που αφορούσαν την κρητική κουζίνα.
Κρητική διατροφή
Ο κρητικός τρόπος ζωής η διαβίωση τους και ο τρόπος που τρέφονται οι άνθρωποι στο νησί έχει σαν αποτέλεσμα την ευζωία και την μακροζωία. Η ενασχόληση με τη φύση, τα εποχικά υλικά, η σωστή διαχείριση και συντήρηση τους η λιτή διατροφή ακόμα και η απόλαυση της παρέας είναι παράδειγμα προς μίμηση.
Στην Κρήτη το ελαιόλαδο έχει πρωταρχικό ρόλο στο μαγείρεμα αλλά και στην συντήρηση των υλικών. Τα προϊόντα της κάθε εποχής σεβόμενοι το ρολόι της φύσης, τα πολλά λαχανικά, τα άγρια χόρτα, οι ελιές, τα βότανα, τα όσπρια, τα δημητριακά, τα περίφημα κρητικά παξιμάδια, οι ρίζες. Tο ελάχιστο κρέας και τα παράγωγα του, τα φρούτα εποχής, καθώς και τα θαλασσινά κυρίως στις παράκτιες περιοχές, συνθέτουν ίσως την πιο υγιεινή διατροφή στον κόσμο.
Η κατανάλωση του κρέατος στη Κρήτη συνηθιζόταν στις μεγάλες γιορτές, στους γάμους και πρόσφατα στο Κυριακάτικο τραπέζι. Αυτό πρέπει όλους να μας βάζει σε σκέψη, για τον τρόπο με τον οποίο τρεφόμαστε μέσα σε όλη την διάρκεια του χρόνου.
Πολλά όσπρια μέσα στην καθημερινή μαγειρική των Κρητών από ανάγκη ή γιατί αυτά παρήγαγαν οι άνθρωποι και υπήρχαν σε αφθονία στα κελάρια τους! Συνδυασμένα με λαχανικά, με άγρια χόρτα και με κρέας στις γιορτές, ακόμα και όσπρια ανάμεικτα συναντάμε όπως τα «παλικάρια». Πρόκειται για ανάμεικτη οσπριοσαλάτα μία από τις πιο νόστιμες και θρεπτικές Κρητικές συνταγές με βότανα, ελαιόλαδο ξύδι ή λεμόνι. Όλα συνδυασμένα πάντα με τσικουδιά ή με κρασί και την καλή παρέα.
Η απόλαυση για τους κρητικούς αυτά περιλαμβάνει, καλή παρέα, ποιοτικό λιτό φαγητό με υλικά εποχής και κρασί. Αυτό είναι ίσως το μυστικό της ευζωίας και μακροημέρευσής τους.
Ποιος δεν έχει δοκιμάσει τον περίφημο Κρητικό Ντάκο; Δεν υπάρχει καλοκαίρι χωρίς αυτή τη νοστιμιά. Παξιμάδι κρίθινο, ελαιόλαδο, ντομάτα ρίγανη, λίγο θαλασσινό αλάτι και ενίοτε τυρί. Είναι η απόλυτη γεύση της κρητικής φιλοξενίας που έχει κατακτήσει πλέον όλο τον κόσμο. Μάλιστα σε πρόσφατη μελέτη ο Κρητικός ντάκος αναδείχτηκε, από τους αλλοδαπούς επισκέπτες της Ελλάδας, η πιο αγαπητή γεύση από όλες τις σαλάτες του κόσμου. Το κρητικό παξιμάδι και τα κρητικά ψωμιά και ζυμώματα, απαιτούν ολόκληρο ξεχωριστό αφιέρωμα γιατί είναι ολόκληρη ιεροτελεστία. Από το προζύμι μέχρι και το σερβίρισμα τους τυλιγμένα με τα περίφημα κεντητά εργόχειρα της Κρήτης.
Όσον αφορά τα κρητικά ζυμώματα πρέπει να αναφέρουμε τα περίφημα επτάζυμα. Αυτά παρασκευάζονται με τον «κουνενό» ένα διαφορετικό προζύμι που γίνεται με αλεσμένο ρεβύθι και νερό. Αφού αρχίσει η ζύμωση του μετά από αρκετές ώρες ζυμώνεται με το αλεύρι και διαφορά μπαχαρικά. Η ζύμη από το επτάζυμο ψωμί γίνεται αφράτο ψωμάκι από το οποίο παρασκευάζονται και τα επτάζυμα κρητικά παξιμάδια.
Τα γλυκά της Κρήτης χαρακτηρίζονται από το ελαιόλαδο, το θυμαρίσιο μέλι την σταφίδα και τους ξηρούς καρπούς. Ταξιδεύοντας την Κρήτη, σε όλους τους νομούς και σε όλα τα χωριά ακόμα και στα μικρότερα, αυτό που διαπιστώνει κανείς είναι ότι όλα συνυπάρχουν αρμονικά. Συνδυάζονται σωστά και αποκαλύπτουν σε όλους μας ότι η σωστή χρήση της τροφής την κατάλληλη πάντα εποχή και με σύνεση στο μαγείρεμα αλλά και στην κατανάλωση, είναι τα συστατικά που χαρακτηρίζουν την Κρητική Κουζίνα και την κάνουν μοναδική.
Αργυρώ Μπαρμπαρίγου
