Για το Κρητικό σφουγγάτο
Το κρητικό σφουγγάτο γίνεται στο τηγάνι, σε αντίθεση με το σφουγγάτο φούρνου και το σφουγγάτο Κύθνου.
Πλένουμε πρώτα τα κολοκύθια και τα κόβουμε σε καρέ.
Ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο σε μέτρια φωτιά και σε μεσαίο τηγάνι σοτάρουμε τα κολοκύθια ίσα να μαλακώσουν ελαφρά. Δεν πρέπει να πάρουν χρώμα ούτε να λιώσουν τα κολοκυθάκια. Πρέπει να παραμείνουν καταπράσινα και αλ ντέντε.
Προσθέτουμε το ξερό κρεμμύδι και σοτάρουμε 2-3 να μαλακώσει.
Χτυπάμε τα αυγά σε ένα μπολ, προσθέτουμε αλάτι και πιπέρι και λίγα φύλλα δυόσμου.
Διαλύουμε την ξινομυζήθρα μέσα στα αυγά και περιχύνουμε το σφουγγάτο στο τηγάνι.
Σιγοψήνουμε σε χαμηλή φωτιά το σφουγγάτο από τη μία πλευρά για λίγα λεπτά, μέχρι να σταθεροποιηθεί. Πότε πότε ανακατεύουμε τα αυγά με τα κολοκύθια ώστε να ψηθούν ομοιόμορφα.
Αναποδογυρίζουμε το σφουγγάτο όπως την ομελέτα με τη βοήθεια ενός πιάτου κι από την άλλη πλευρά, για να ψηθεί.
Συνεχίζουμε το ψήσιμο του σφουγγάτου για 2-3’ σε χαμηλή φωτιά. Προσοχή να μην αρπάξει το αυγό και το τυρί στο τηγάνι.
Σερβίρουμε το κρητικό σφουγγάτο ζεστό με ντοματοσαλάτα και ψωμί.
Για το σφουγγάτο Σαντορίνης
Σφουγγάτο στο τηγάνι φτιάχνουν και στην Σαντορίνη. Ιδιαίτερα στον Πύργο Σαντορίνης, μόνο που περιλαμβάνει και καμπούνες(το χοντρό πράσινο μίσχο των κρεμμυδιών) αλλά και πατάτες μελίχλωρες.
Περασμένες κι αυτές σε καυτό λάδι μέχρι να μαλακώσουν, χωρίς να ροδίσουν όμως και χωρίς να κάνουν κρούστα.
Αφού μαλακώσουν τα λαχανικά περιχύνονται με μπόλικα αυγά χτυπημένα και φουσκώνει το Σαντορινιό σφουγγάτο όπως οι φουσκωτές ομελέτες των νησιών ή φρουτάλια Άνδρου